Guddoomiyaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya Cabdi Xaashi ayaa magacaabay Guddiga Isu-keenista Madaxda Labada Heer dowladeed ee Federaalka iyo dowlad Goboleedyada.
Gudigaan oo sagaal xubnood ka kooban ayaa waxaa ku jira guddoomiyaha Aqalka Sare qudhiisa waxaana ay howshoodu tahy ka shaqeynta isu keenidda Dowoladda Federaalka iyo Maamul Gobleedyada iyo diyaarinta hannaanka lagu geli doono Doorashooyinka Qaranka ee 2020/2021.
Magacaabista gudigaan ayaa imaneysa xili uu khilaaf ka dhex jiro gudfdoonka Aqalka Sare.
Magacaabida Guddigan ayaa daba socota baaqii Guddoomiye Cabdi Xaashi uu soo saaray maalmo ka hor ee ahaa in dowladda Federaalka, dowlad Goboleedyada iyo saamaleyda siyaasadda inay isugu yimaadaan shir degdeg oo wadatashi ah.
“In la helo hab iyo hanaan raali la iskaga yahay oo doorasho lagu galo waa arrin soo dhaweynteeda leh oo in la boogaadiyo mudan, sida lagu yaqaanay aqallada sare ee aduunka, arrin xilligii loo baahnaa timid waaye,” waxaa sidaasi yiri Dr Ibraahim Faarax Bursaliid oo BBC-da u warramay.
Sanatar Mowliid Xuseen Guhaad oo ah Guddoomiye kuxigeenka 2-aad golaha Aqalka Sare ee Soomaliya ayaa ka soo horjeestay kulankii guddiga joogtada ee lagu qabtay aaladda Suumka.
Guddoomiye ku xigeenka ayaa sheegay in shirkaasi guddigu yeesheen aannu waafaqsaneyn xeer hoosaadka golahaasi.
”Waxaan ku diidanahay iyadoo ay Xamar ku sugan yihiin 12 sanator oo buuxin kara booskaasi in xubno ka tirsan Guddiga Joogtada ah ee aqalka oo dalka ka maqan aaladda Soom lagu raadiyo, iyadoo aysan jirin baahi keeni karta, waxayna arrintaasi baal marsantahay Xeer Hoosaadka Aqalka Sare”, ayuu yiri Gudomiye kuxigeenka.
”Guddoomiyaha ilaa afar jeer baan arrrintan ka wada hadalnay balse iskumaan fahmin, taasi ayaana sababtay inaan dalbano guddiga joogtada ah.”
Ibraahim Faarax Bursaliid ayaa la weydiyay iyadoo uu jiro khilaaf ka dhex jira go’aanka Aqalka Sare sidee ayuu guddigan ku noqaraa inuu ka mira dhaliyo hawlaha loo igmaday?
“Guddoonka Khilaafka soo kala dhexgalay waayadan dambe, waxaad moodda mid ay lug leyihiin madaxda sare ee dalka hase yeeshee waxaan aaminsanahay sida aan ku naqaano guddoomiye Cabdi Xaashi si kasto oo ay go’aamo adag ula hor yimaaddaan wuu ka soo baxayaa shaqada sabatoo ah waa nin Soomaalida dhex-dhexaad u ah.”
Inkastoo ay xildhibinada golaha shacabka ay ansixiyeen sharciga doorashada ee dalka guddiga suurtagal ma tahay in doorahso qof iyo cod ah ay ka dhacdo Soomaaliya?
Xasan Sheikh Cali oo wax ka dhiga mid ka mid jaamacadaha Muqdisho, kana mid ah dadka darsa siyasadda Soomaaliya ayaa aaminsan in doorasho qof iyo cod ah ay ka horeeyaan in marka hore waxyaaba badan la qabto.
“Hadii xaalka Soomaaliya sii ahaado sida u hadda uu yahay ilaa iyo Bisha Juun 2020, markaas suurta-gal ma ahan in ay Soomaaliya ka dhacdo doorasho qof iyo cod, sababta oo ah gebi-ahaanba waxaan jirin qof talada Soomaaliya gacanta ku haaya oo doorasho qabta, sidaas oo kale ma jiro degaan nabad ah oo aay suurta-gal- tahay in dadka Soomaaliyeed si nabad ah codkooda ugu dhiibtaan,”ayuu yiri Xassan Cali oo xirirka caalamiga ka dhiga jaamacadda Soomaaliya ee Magaalada Muqdisho.
Waxaa kale oo uu sheegay in loo baahan- yahay in la yara qurxiyo qaabkii ama habkii doorasho ee dadbanaa ee la isticmaalay doorashadii kol hore ee 2016/2017.
“Saamileeyda siyaasadda Soomaaliya oo aan heshiis ku ahayn qaabka doorashada (Dowlada Dhexe, Maamul Goboleedyada, Xisbiyada siyaasadda, dadka Soomaaliyeed ee daneeya siyaasada iyo beesha caalamku), way adag tahay, waaa in aay ku midoobaan hal-aragti, hadii la waayo, aragti-midaysan suurta-gal ma ahan in aay Dalkaan doorasho ka dhacdo”, ayuu raaciyay.
Inkastoo guddiga doorashooyinka madaxabanaan ee Soomaaliya uu sheegay in uu u diyaar garoobay sidii dalka ay uga dhici lahayd doorasho qof iyo cod ah, dadka qaarna ay su’aal gelinayaan arrintaas iyo xalaalnimada ayaa hadana waxaana la ogeyn sida arrintaas ay isugu waafaqi doonaan dhinacyada siyaasadda oo ku kala boodsan arrima badan oo ay ka mid tahay qaabka Dowladda ay ula dhaqanto maamul goboleedyada iyo siyaasadda haatan ay Dowladda ku maamusho dalka.
XIGASHO: BBC Somali
